- spangshus online - Turysta w Danii Regiony i miasta
Bornholm
Photo by Julia Caesar on Unsplash
Bornholm

Geografia i historia

Bornholm jest czwartą co do wielkości wyspą Danii. Wyspa ma kształt równoległoboku, którego najdłuższa odległość między północnym i południowym rogiem wynosi 40 km. Wyspa, której podłoże stanowi skała granitowa, położona jest na Bałtyku w odległości w linii prostej 40 km od Szwecji (Sandhammaren), ok. 145 km od Danii (Kopenhaga) i ok. 85 km od Polski (Kołobrzeg).
18 km na północny-wschód od miasta Gudhjem leży grupa bardzo małych wysp Ertholmene.


Bornholm. Skalisty brzeg wyspy w Gudhjem.

Krajobraz Bornholmu jest bardzo urozmaicony.
Skalisty charakter wyspy widoczny jest zarówno w głębi wyspy, jak i na wybrzeżu. Szczególne wrażenie robią skalne wybrzeża, jak np. Jons Kapel na północ od Hasle, północny przylądek Hammeren i prawie całe północne wybrzeże wyspy od miasta Allinge do miasta Svaneke. Południowa część wyspy pokryta jest wydmowymi piaskami i porośnięta roślinnością.

Bornholm. Widok na Bałtyk z murów zamku Hammershus.

Najwyższym wzniesieniem wyspy jest wzgórze Rycerzyk / Rytterknægten / , 162 m npm, które znajduje się w środku wyspy w obszarze leśnym o nazwie Almindingen. Na wzniesieniu stoi wieża z platformą widokową na wysokości 184 m npm.
Almindingen jest obszarem leśnym o powierzchni 25 km kw., co sprawia, że jest on trzecim co do wielkości lasem Danii. Zajmuje on 21% powierzchni wyspy i w ten sposób Bornholm jest najbardziej zalesionym regionem w Danii (średnie zalesienie całego kraju wynosi 11%).
We wschodniej części Almindingen leżą Rajskie Wzgórza / Paradisbakkerne /, bardzo specyficzny skalny krajobraz dolin i wzgórz pokryty wrzosowiskami i lasem.

Na wyspie znajduje się ok. 70 dolin szczelinowych o skalistych ścianach, bogato pokrytych roślinnością. Najdłuższą doliną jest Dolina Echa / Ekkodalen /, która znajduje się w południowo-zachodniej części lasów Almindingen. Ekkodalen, dolina, w której echo odpowiada najwyraźniej w porze zimowej, przechodzi dalej w linii prostej na północny-wschód w doliny: Flæskedal, Kløvedal i Kelseådal i kończy się w nadmorskiej miejscowości Saltune. Przeciętna szerokość tych dolin wynosi 60 m, a ich łączna długość wynosi ok. 12 km.
Wiosną na rzece w szczelinowej dolinie Døndalen na północny-zachód od Świętych Skał / Helligdomsklipperne / tworzy się wodospad /Døndalfaldet/ o wysokości do 25 m.

Wybrzeże Bornholmu ma 140 km długości. Ścieżki rowerowe wyznaczone są na 235 km.

Najstarszymi miastami Bornholmu są: Rønne , Hasle , Allinge , Gudhjem , Nexø, Svaneke i Aakirkeby.

Wszystkie większe miasta położone są na wybrzeżu. Wyjątkiem jest Aakirkeby, które leży w głębi wyspy.
Aakirkeby w średniowieczu było głównym miastem Bornholmu.
Miasta na wybrzeżu powstawały z osad rybackich, których ludność trudniła się łowieniem głównie śledzi.
Najmłodszymi miastami są te, które powstały przy stacjach kolejowych na początku lat 1900, np. Klemensker, Pedersker. Dzisiaj nie ma już linii kolejowych na wyspie.

Na Bornholmie nie powstały tradycyjne wsie ani dwory szlacheckie. Od średniowiecza prawie cała wyspa była własnością duńskich arcybiskupów z Lundu (1150 - 1536), a potem głównie królów duńskich. Zabudowania chłopów leżały w dużej odległości od siebie. Poza ziemią należącą do gospodarstwa chłopi mieli przywilej korzystania z terenów Almindingen. Na początku lat 1700 ziemia królewska na korzystnych warunkach została sprzedana na własność chłopom. Bornholmscy chłopi od wieków byli wolnymi ludźmi.

Najstarsze ślady osadnictwa na Bornholmie pochodzą z epoki kamienia, brązu i żelaza (groby i siedliska np. w okolicy Svaneke).
Szczególnie dużą wagę historyczną mają cenne znaleziska pochodzące z epoki brązu. Są nimi rysunki i znaki wyryte na dużych kamieniach lub na ścianach skał /helleristninger/. Prawdopodobnie miały one znaczenie kultowe. Najwięcej odnaleziono ich na północy wyspy, np. w pobliżu Allinge (Madsebakke).
W czasach wikingów został zbudowany zamek Gamleborg w Almindingen. Był on główną warownią wyspy. Według starych podań Bornholm należał do Danii już w czasach władzy Haralda Sinozębego ( który przyjął chrzest w ok. 960 roku, zjednoczył Danię oraz zdobył Norwegię) .
Pierwszymi pisanymi dokumentami historycznymi wyspy są kamienie runiczne. Na dużych głazach wyryte są teksty zapisane znakami alfabetu runicznego. Do tej pory znanych jest ok. 40 kamieni runicznych na Bornholmie.Największym kamieniem runicznym na Bornholmie jest kamień Brogårdsstenen znajdujący się na południe od miasta Hasle.


Bornholm. Okrągły kościół w miejscowości Østerlars.

Na Bornholmie zachowały się średniowieczne kościoły: kilka romańskich oraz 4 charakterystyczne dla wyspy okrągłe kościoły.
Na północnym cyplu wyspy znajdują się ruiny arcybiskupiego zamku Hammershus, który należał do największych w Europie północnej.

Bornholmczycy byli przez krótsze okresy pod panowaniem Szwecji oraz miasta niemieckiego Lubeki (miasta związku hanzeatyckiego).

Zakończenie II wojny światowej na Bornholmie odbyło się z 11-to miesięcznym opóźnieniem. Przyczyną tego był fakt, że niemiecki dowódca nie chciał skapitulować przed Rosjanami. Miasta Rønne i Nexø zostały zbombardowane 7 i 8 maja 1945, a Rosjanie okupowali wyspę do kwietnia 1946.


Bornholm. Gudhjem. Wędzony śledź z żółtkiem jest regionalnym daniem na Bornholmie.

Na Bornholmie dużą rolę odgrywa rolnictwo i rybołówstwo. Od końca lat 1800 na wyspie coraz większą rolę zaczęła odgrywać turystyka. Bornholm jest tym regionem Danii, który odwiedza największa liczba turystów.


Bornholm. Gudhjem. Turyści.


Wybrane miasta na Bornholmie:


(Kliknij na punktach miast lub na sąsiednich regionach)

Aakirkeby. - Rønne. - Hasle. - Allinge-Sandvig . - Gudhjem. - Svaneke. - Nexø. - .


Zakwaterowanie:

Duńscy organizatorzy turystyki zapraszają na Bornholm:

Deres reklame
(Wasza reklama)


Inne linki dot. zakwaterowania:


Ogólne linki dot. obszaru:

Bornholm.pl
(pol.)

Bornholm dookoła na piechotę
(pol.)

Bornholminfo

Bornholm

Christiansøfarten

Inne linki:

Muzeum Bornholmu
(Wersja polska)


Pobliskie wyspy
zobacz również:
Wyspy duńskie

Powrót do "Turysty w Danii"

Spangshus